અમદાવાદ અને ગાંધીનગર જેવા જોડિયા શહેરોએ 2036 સમર ઓલિમ્પિક્સનું આયોજન કરવાની તેમની મહત્વાકાંક્ષી યોજના દર્શાવી છે, જેમાં અંતિમ બ્લુપ્રિન્ટ 34,700 કરોડ રૂપિયાથી 64,000 કરોડ રૂપિયાની વચ્ચે ખર્ચનો અંદાજ લગાવવામાં આવ્યો છે.

‘સમીક્ષા બેઠક - અમદાવાદ 2036 તરફ તૈયારી’ શીર્ષક ધરાવતો આ દસ્તાવેજ આ અઠવાડિયે ગાંધીનગરમાં ઓલિમ્પિક માટે ઉચ્ચ-સ્તરીય સંકલન સમિતિના વિચારમંથન સત્ર દરમિયાન રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો.

અંતિમ બ્લુપ્રિન્ટ, ગુજરાતના જોડિયા શહેરો અને ભારતના ચાર અન્ય શહેરો - ભોપાલ, ગોવા, મુંબઈ અને પુણેમાં પ્રતિષ્ઠિત રમતગમતના ભવ્યતાને લાવવામાં સામેલ અંદાજિત ખર્ચ દર્શાવે છે, જે સંભવિત ખર્ચને અગાઉના ઓલિમ્પિક આવૃત્તિઓના સંદર્ભમાં મૂકે છે.

નાણાકીય ખર્ચને વ્યૂહાત્મક રીતે બે અલગ અલગ બજેટમાં વહેંચવામાં આવ્યો છે: ઓલિમ્પિક ગેમ્સ માટે આયોજન સમિતિ (ઓસીઓજી) બજેટ, જે આયોજન ખર્ચને આવરી લે છે અને નોન-ઓસીઓજી બજેટ, જે યજમાન શહેર માટે માળખાગત સુવિધાઓ અને સંચાલન ખર્ચને આવરી લે છે.

અમદાવાદ માટે અંદાજિત ઓસીઓજી બજેટ રૂ. 18,600 કરોડ અને રૂ. 41,100 કરોડની વચ્ચે છે. આમાં સ્પર્ધાઓ, કાર્યબળ, રહેઠાણ, ટેકનોલોજી, પરિવહન અને કામચલાઉ માળખાગત સુવિધાઓ સહિત વિવિધ પ્રકારના સંચાલન ખર્ચનો સમાવેશ થાય છે. ભૂતકાળ અને ભવિષ્યના ઓલિમ્પિક્સની સરખામણીમાં, આંકડા અમદાવાદને સમાન શ્રેણીમાં મૂકે છે.

સમીક્ષા દસ્તાવેજ મુજબ, લંડન 2012 માટે ઓસીઓજી બજેટ રૂ. 22,449 કરોડ, રિયો 2016 માટે રૂ. 16,461 કરોડ, ટોક્યો 2020 માટે રૂ. 21,425 કરોડ અને પેરિસ 2024 માટે રૂ. 32,765 કરોડ હતું જ્યારે લોસ એન્જલસ 2028 માટે રૂ. 43,633 અંદાજવામાં આવ્યો છે.

અમદાવાદ માટેનું મહત્તમ અંદાજિત ઓસીઓજી બજેટ પેરિસ 2024 કરતા પણ વધુ છે, જે મહત્વાકાંક્ષાના સ્કેલને દર્શાવે છે. જોકે, સમીક્ષામાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે અમદાવાદમાં રમતો માટે ‘ખર્ચ બજેટને ઑપ્ટિમાઇઝ કરવાની સારી સંભાવના’ છે.

નોન-ઓસીઓજી બજેટ, રમતગમત અને બિન-રમતગમત સ્થળો બંને માટે મૂડી રોકાણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, તે રૂ. 16,100 કરોડથી રૂ. 22,900 કરોડની વચ્ચે હોવાનો અંદાજ છે. આમાં હાલના સ્થળોને અપગ્રેડ કરવા, કેટલાકને પુનઃવિકાસ કરવા અને નવી કાયમી અને કામચલાઉ સુવિધાઓના નિર્માણ સાથે સંકળાયેલા ખર્ચનો સમાવેશ થાય છે.

સમીક્ષા દસ્તાવેજમાં શેર કરેલા ડેટાના વિશ્લેષણથી જાણવા મળ્યું છે કે લંડન 2012 માટે નોન- ઓસીઓજી ખર્ચ રૂ. 71,073 કરોડ પર નોંધપાત્ર રીતે વધારે હતો, જે મુખ્યત્વે શહેર-વ્યાપી માળખાગત સુધારાઓને કારણે હતો.

રિયો 2016નું નોન-ઓસીઓજી બજેટ રૂ. 49,956 કરોડ હતું, જ્યારે ટોક્યો 2020નું નોન- ઓસીઓજી બજેટ રૂ. 27,046 કરોડનું તુલનાત્મક રીતે ઓછું હતું. પેરિસ 2024નું નોન- ઓસીઓજી બજેટ રૂ. 21,343 કરોડ હતું. અમદાવાદનું અંદાજિત નોન- ઓસીઓજી બજેટ તાજેતરના અને ભવિષ્યના ગેમ્સ સાથે સુસંગત હોય તેવું લાગે છે, જે હાલના ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો ઉપયોગ કરીને સ્થળ વિકાસ માટે સંભવિત રીતે વધુ કેન્દ્રિત અભિગમ સૂચવે છે.

દસ્તાવેજ મુજબ યોજના આશરે 30 ટકા ઓલિમ્પિક રમતો માટે હાલની સુવિધાઓનો ઉપયોગ કરવાની છે, જેમાં 60 ટકા આયોજિત રમતગમતના ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં સમાવિષ્ટ છે અને ફક્ત 10 ટકા માટે કામચલાઉ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની જરૂર છે.