આ પાડોશી દેશ બન્યો છે ભારતનો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર

ભારતથી અન્ય દેશો સાથેના વેપારને લઈને એક આંકડો સામે આવ્યો છે જે સૌ કોઈને શકે છે. જો કે ભારત અને તેના પાડોશી દેશ ચીન વચ્ચેના સંબંધો તણાવપૂર્ણ છે અને સરહદ વિવાદને લઈને ઘણી વખત તણાવ રહે છે, પરંતુ વેપારની બાબતમાં એવું નથી. ભારતમાંથી ચાલી રહેલા નિકાસ અને આયાત વેપારમાં ચીન મોખરે હોવાનું જણાય છે.

છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ (2023-24)માં, ચીન 118.4 અબજ ડોલરના દ્વિપક્ષીય વેપાર સાથે ભારતનું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર રહ્યું છે. ભારત સાથેના વેપારના મામલે ચીને અમેરિકાને પાછળ છોડી દીધું છે. 2023-24માં ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર $118.3 બિલિયન રહેશે. 2021-22 અને 2022-23માં અમેરિકા ભારતનું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર હતું.

આ માહિતી આર્થિક સંશોધન સંસ્થા ગ્લોબલ ટ્રેડ રિસર્ચ ઇનિશિયેટિવ (GTRI)ના ડેટામાંથી પ્રાપ્ત થઈ છે. ડેટા દર્શાવે છે કે ગયા નાણાકીય વર્ષમાં ચીનમાં ભારતની નિકાસ 8.7 ટકા વધીને $16.67 બિલિયન થઈ છે. આયર્ન ઓર, કોટન યાર્ન/કપડાં/મેડઅપ્સ, હેન્ડલૂમ, મસાલા, ફળો અને શાકભાજી, પ્લાસ્ટિક અને લિનોલિયમ જેવા ક્ષેત્રોમાં ભારતની નિકાસ વધી છે.

પાછલા નાણાકીય વર્ષમાં પડોશી દેશ ચીનમાંથી ભારતની આયાત 3.24 ટકા વધીને 101.7 અબજ ડોલર થઈ છે. બીજી તરફ, 2023-24માં અમેરિકામાં નિકાસ 1.32 ટકા ઘટીને 77.5 અબજ ડોલર થઈ છે. 2022-23માં તે $78.54 બિલિયન હતું. અમેરિકાથી ભારતની આયાત લગભગ 20 ટકા ઘટીને $40.8 બિલિયન થઈ છે.

જીટીઆરઆઈએ જણાવ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ 2018-19 થી 2023-24 દરમિયાન ટોચના 15 વેપાર ભાગીદારો સાથે ભારતના વેપારમાં નોંધપાત્ર ફેરફાર થયો છે. આનાથી માત્ર આયાત અને નિકાસ પર અસર જોવા મળી નથી પરંતુ ઘણા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં વેપાર સરપ્લસ અને વેપાર ખાધની સ્થિતિ પણ બદલાઈ ગઈ છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ સમયગાળા દરમિયાન ચીનમાં નિકાસમાં 0.6 ટકાનો થોડો ઘટાડો થયો હતો, જે $16.75 બિલિયનથી ઘટીને $16.66 બિલિયન પર આવી ગયો હતો. તે જ સમયે, ચીનમાંથી આયાત $70.32 બિલિયનથી 44.7 ટકા વધીને $101.75 બિલિયન થઈ છે.

વાણિજ્ય મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર, 2013-14થી 2017-18 સુધી અને 2020-21માં પણ ચીન ભારતનું નંબર વન ટ્રેડિંગ પાર્ટનર હતું. ચીન પહેલા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE) દેશનો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર હતો. 2021-22 અને 2022-23માં અમેરિકા સૌથી મોટું ટ્રેડિંગ પાર્ટનર હતું.

આયાતમાં આ વધારાને કારણે વેપાર ખાધ વધી છે. તે 2018-19માં $53.57 બિલિયનથી વધીને 2023-24માં $85.09 બિલિયન થયું છે. તેનાથી વિપરીત, આ સમયગાળા દરમિયાન અમેરિકા સાથે વેપારમાં વધારો થયો છે. અમેરિકામાં નિકાસમાં 47.9 ટકાનો મજબૂત વધારો થયો છે, જે $52.41 બિલિયનથી વધીને $77.52 બિલિયન થઈ ગયો છે. અમેરિકામાંથી આયાત પણ 14.7 ટકા વધીને 35.55 અબજ ડોલરથી વધીને 40.78 અબજ ડોલર થઈ છે. આના કારણે અમેરિકા સાથે ભારતનો વેપાર સરપ્લસ $16.86 બિલિયનથી વધીને $36.74 બિલિયન થઈ ગયો છે.