છેલ્લા બે દિવસથી, અમેરિકાના કેલિફોર્નિયામાં લોસ એન્જલસ જંગલની આગથી સળગી રહ્યું છે. તે હવે વધુ ખતરનાક બની રહ્યું છે - એટલું બધું કે તે જંગલોથી શહેરના રહેણાંક વિસ્તારો સુધી ફેલાઈ ગયું છે. પરિસ્થિતિ એટલી ગંભીર છે કે ૧.૩૦ લાખ લોકોને તાત્કાલિક વિસ્તાર ખાલી કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. આમાંથી 70 હજારથી વધુ લોકો પહેલાથી જ પોતાના ઘર છોડી ચૂક્યા છે. હોલીવુડના ઘણા પોશ વિસ્તારો પણ આ આગની ઝપેટમાં આવ્યા છે.

અત્યાર સુધીમાં આ આગ 4,856 હેક્ટર જમીનને બાળીને રાખ કરી ચૂકી છે. હજારો ઇમારતો સંપૂર્ણપણે બળીને રાખ થઈ ગઈ છે. શરૂઆતમાં આગ ફક્ત પેસિલેડ્સના જંગલો સુધી મર્યાદિત હતી, પરંતુ હવે છ જંગલોમાં આગ લાગી છે. પરિસ્થિતિને કાબુમાં લેવા માટે 2,000 થી વધુ અગ્નિશામકો ઘટનાસ્થળે હાજર છે. હેલિકોપ્ટર અને વિમાનોની મદદથી આગ પર પાણી રેડવામાં આવી રહ્યું છે, પરંતુ દરેક પ્રયાસ નિષ્ફળ સાબિત થઈ રહ્યો છે. આ આગને વધુ ખતરનાક બનાવતી વસ્તુ સાન્ટા એના ડેવિલ વિન્ડ્સ છે, જેને ડેવિલિશ વિન્ડ્સ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ પવનો કેવી રીતે બને છે અને તે જંગલની આગને આટલી ખતરનાક કેમ બનાવે છે?

સાન્ટા એના પવન શું છે?

લોસ એન્જલસમાં લાગેલી આગને 16 વર્ષમાં સૌથી ભયાનક આગ તરીકે વર્ણવવામાં આવી રહી છે. ખરેખર, કેલિફોર્નિયામાં લોસ એન્જલસ શહેર પર્વતોની વચ્ચે આવેલું છે. અહીં પાઈનના જંગલો છે. આ સૂકા પાઈન વૃક્ષો બળી જવાથી આગ લાગી હતી. આ પરિસ્થિતિને વધુ ખરાબ કરવા માટે ખાસ કરીને ૧૬૦ કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે ફૂંકાતા 'સાન્ટા સના' પવનો જવાબદાર છે. સામાન્ય રીતે પાનખર ઋતુમાં ફૂંકાતા આ પવનો ખૂબ જ ગરમ હોય છે. આ દક્ષિણ કેલિફોર્નિયાને સૌથી વધુ અસર કરે છે.

તેમની ગતિ 80-100 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક સુધી પહોંચી શકે છે. તેઓ શુષ્ક, ગરમ અને અત્યંત મજબૂત હોય છે. પર્વતોમાંથી પસાર થતાં આ ગરમ થાય છે અને હવામાંથી ભેજ દૂર કરે છે. આ પવન જંગલોને એટલા સૂકા બનાવી દે છે કે આગ ઓલવવી મુશ્કેલ બની જાય છે. આ પવનો સાથે આગ ઝડપથી ફેલાઈ ગઈ, જેનાથી ઘરો અને ખેતરોનો નાશ થયો. જ્યારે આ પવન ફૂંકાય છે, ત્યારે ધુમાડો અને રાખ ગૂંગળાવી નાખે છે જેનાથી લોકોનું જીવન વધુ મુશ્કેલ બને છે.

સાન્ટા એના પવન કેવી રીતે બને છે?

જ્યારે ગ્રેટ બેસિન (પશ્ચિમ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં એક વિશાળ રણ વિસ્તાર) પર ઉચ્ચ દબાણ બને છે ત્યારે સાન્ટા એના પવનો રચાય છે. જ્યારે હવા નીચે પડે છે, ત્યારે તે તેનો ભેજ ગુમાવે છે. આ પવન પછી દક્ષિણ કેલિફોર્નિયા તરફ ઘડિયાળની દિશામાં વહે છે. અહીં પહોંચતા પહેલા, રણ અને દરિયાકાંઠાના વિસ્તારો વચ્ચે ઉભા રહેલા ઊંચા પર્વતોમાંથી પસાર થવું પડે છે.

જેમ કોઈ નદી સાંકડી ખીણમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તેની ગતિ વધે છે, તેવી જ રીતે આ પવનોનું પણ થાય છે. પર્વતીય માર્ગો અને ખીણોમાંથી પસાર થતાં તેઓ ઝડપી, સૂકા અને ગરમ બને છે. આના કારણે, હવામાં ભેજનું સ્તર ખૂબ ઓછું થઈ જાય છે, ક્યારેક તે માત્ર એક ટકા સુધી ઘટી જાય છે. જાણે વૃક્ષો અને છોડ કાગળની જેમ આગ પકડવા માટે તૈયાર થઈ જાય છે. બીજું, આ પવનોની તીવ્ર ગતિ કોઈપણ તણખાને જંગલની આગમાં ફેરવવા માટે પૂરતી છે. પછી ભલે તે પડી ગયેલો વીજળીનો વાયર હોય કે સિગારેટનો બટકો, સાન્ટા એના પવન તેને આગમાં ફેરવી દે છે જેને રોકવી અશક્ય બની જાય છે.

શું આ પવનોને રોકવા શક્ય છે?

લોકો આ પવનોને 'શેતાન' કહે છે કારણ કે તે ફક્ત આગમાં ઘી નાખવાનું કામ જ નથી કરતા પણ લોકોને ચીડિયા અને બેચેન પણ બનાવે છે. આ પવનો મોટે ભાગે ઓક્ટોબરથી માર્ચ દરમિયાન ફૂંકાય છે અને તેમને રોકવા અશક્ય છે. વૈજ્ઞાનિકો માને છે કે આબોહવા પરિવર્તન અને ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે તેઓ વધુ ખતરનાક બની રહ્યા છે. કારણ કે વાતાવરણમાં પરિવર્તનને કારણે તાપમાન વધી રહ્યું છે અને વરસાદ પડી રહ્યો નથી. જેના કારણે આગ લાગવાની ઘટનાઓ સમય પહેલા પ્રકાશમાં આવી રહી છે.

આ પવનોનો ખતરનાક ઇતિહાસ છે.

ઇતિહાસ દર્શાવે છે કે આ પવનો કેલિફોર્નિયામાં ખતરનાક આગનું મુખ્ય કારણ રહ્યા છે. 2018 માં થયેલી વૂલસી આગની જેમ. ત્રણ લોકો માર્યા ગયા અને 1,600 થી વધુ ઇમારતો નાશ પામી. ફ્રેન્કલિન આગમાં માલિબુ વિસ્તારમાં લગભગ 50 ઘરોને નુકસાન થયું હતું અથવા નાશ પામ્યો હતો.

વાઇલ્ડફાયર એલાયન્સ અનુસાર, 2008 ની શરૂઆતમાં, સેયરમાં જંગલમાં લાગેલી આગમાં 600 થી વધુ ઇમારતો અને ઘરોનો નાશ થયો હતો. આ પહેલા પણ ૧૯૬૧માં કેલિફોર્નિયાના જંગલોમાં આગ લાગી હતી. તેને કેલિફોર્નિયાના ઇતિહાસમાં સૌથી વિનાશક આગ માનવામાં આવે છે.