દર વર્ષે 2 ડિસેમ્બરે, ભારત રાષ્ટ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ દિવસ ઉજવે છે. આ દિવસ 1984માં બનેલી ભોપાલ ગેસ દુર્ઘટનાની યાદમાં મનાવવામાં આવે છે, જેમાં હજારો લોકોએ ઝેરી ગેસના કારણે જીવ ગુમાવ્યા હતા. તે વિશ્વની સૌથી મોટી ઔદ્યોગિક દુર્ઘટનાઓમાંની એક હતી. આ દિવસની ઉજવણીનો મુખ્ય હેતુ પ્રદૂષણના જોખમો વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાનો અને સ્વચ્છ અને સ્વસ્થ પર્યાવરણ માટે કામ કરવાનો છે. ભોપાલ ગેસ દુર્ઘટના માત્ર આપણને પ્રદૂષણના ગંભીર પરિણામોથી વાકેફ કરવા માટે જ નથી પરંતુ પર્યાવરણ સંરક્ષણના મહત્વની પણ યાદ અપાવે છે.

રાષ્ટ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ દિવસ શા માટે ઉજવવો?

રાષ્ટ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ દિવસ, દર વર્ષે 2 ડિસેમ્બરે મનાવવામાં આવે છે, તે ભારતના ઇતિહાસમાં એક અંધકારમય ઘટનાની યાદ અપાવે છે. વર્ષ 1984માં મધ્યપ્રદેશના ભોપાલમાં યુનિયન કાર્બાઈડની ફેક્ટરીમાંથી નીકળેલા ઝેરી મિથાઈલ આઈસોસાયનેટ ગેસે હજારો લોકોના જીવ લીધા અને લાખો લોકોને જીવનભર અપંગ બનાવી દીધા. તે વિશ્વની સૌથી મોટી ઔદ્યોગિક દુર્ઘટનાઓમાંની એક હતી. આ ભયાનક ઘટનાએ દેશને પ્રદૂષણના જોખમોથી વાકેફ કર્યા અને આ જ આ દિવસની ઉજવણીનો મુખ્ય હેતુ છે.

આ દિવસ આપણને યાદ અપાવે છે કે પ્રદૂષણ કેટલું ખતરનાક હોઈ શકે છે અને આપણે તેની સામે લડવા માટે પગલાં લેવાની જરૂર છે. આ દિવસની ઉજવણી પાછળ ઘણા ખાસ હેતુઓ છે.

જાગૃતિ ફેલાવવી: લોકોને પ્રદૂષણની ખરાબ અસરો વિશે જાગૃત કરવા અને સ્વચ્છ પર્યાવરણ માટે પ્રેરિત કરવા.

સરકારી નીતિઓ: પ્રદૂષણને નિયંત્રિત કરવા માટે સરકાર દ્વારા બનાવવામાં આવેલી નીતિઓ અને કાયદાઓ વિશે લોકોને જણાવવા.

ઔદ્યોગિક સલામતી: ઉદ્યોગોમાં સલામતીના ધોરણોની ખાતરી કરવા માટે જાગૃતિ ફેલાવવી.

 નાગરિકોની ભાગીદારી: સામાન્ય નાગરિકોને પ્રદૂષણ ઘટાડવાની જવાબદારી લેવા પ્રેરિત કરવા.

પ્રદૂષણના પ્રકારો અને તેની અસરો

પ્રદૂષણના ઘણા પ્રકારો છે, જેમ કે વાયુ પ્રદૂષણ, જળ પ્રદૂષણ અને જમીનનું પ્રદૂષણ. આ તમામ પ્રકારના પ્રદૂષણની આપણા સ્વાસ્થ્ય અને પર્યાવરણ પર ઊંડી અસર પડે છે. પ્રદૂષણથી શ્વાસ સંબંધી રોગો, કેન્સર અને અન્ય ઘણી ગંભીર બીમારીઓ થઈ શકે છે. તે જૈવવિવિધતાનો પણ નાશ કરે છે અને આબોહવા પરિવર્તનનું મુખ્ય કારણ પણ છે.

પ્રદૂષણ ઘટાડવાની રીતો

સાર્વજનિક વાહનવ્યવહારનો ઉપયોગઃ ખાનગી વાહનોનો ઉપયોગ ઘટાડીને વાયુ પ્રદૂષણ ઘટાડી શકાય છે.

વૃક્ષો વાવો: વૃક્ષો વાતાવરણમાંથી કાર્બન ડાયોક્સાઇડ શોષી લે છે અને ઓક્સિજન છોડે છે.

વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ: કચરાને અલગ કરીને અને રિસાયકલ કરીને જમીનનું પ્રદૂષણ ઘટાડી શકાય છે.

વીજળી બચાવો: ઉર્જાનો ઉપયોગ ઓછો કરીને વાયુ પ્રદૂષણ ઘટાડી શકાય છે.

પાણી બચાવો: પાણીનો દુરુપયોગ ન કરીને જળ પ્રદૂષણ ઘટાડી શકાય છે.