દેશના નામમાંથી India હટાવવાની ચર્ચા ચાલી રહી છે. જો આમ થશે તો દેશનું નામ માત્ર ભારત રહેશે. અત્યાર સુધી India અને ભારત બંને સત્તાવાર નામ હતા. પરંતુ શું તે કરવું સરળ હશે?

શું આપણા દેશનું હવે એક જ નામ થવા જઈ રહ્યું છે? અત્યાર સુધી તેના બે નામ હતા - 'India' અને 'ભારત'. પરંતુ હવે એવી ચર્ચા છે કે 'India' હટાવી દેવામાં આવશે. આ પછી દેશનું નામ માત્ર 'ભારત' જ રહી જશે.

જો કે, આવું આસાનાથી થશે નહીં. આ માટે બંધારણમાં સુધારો કરવો પડશે. બંધારણમાં જ દેશનું નામ 'India' અને 'ભારત' રાખવામાં આવ્યું છે. બંધારણના અનુચ્છેદ-1માં તેનો ઉલ્લેખ છે. કલમ-1 કહે છે, 'India ઘેટ ઈઝ ભારત, જે રાજ્યોનું સંઘ હશે'. હવે જો કેન્દ્ર સરકાર દેશનું નામ માત્ર 'ભારત' રાખવા માંગતી હોય તો તેણે બંધારણીય સુધારા માટે બિલ લાવવું પડશે.

આ સુધારો કેવી રીતે થશે?

અનુચ્છેદ-368 બંધારણમાં સુધારો કરવાની મંજૂરી આપે છે. કેટલાક સુધારા સાદી બહુમતી એટલે કે 50% બહુમતીના આધારે કરી શકાય છે. તેથી કેટલાક સુધારા માટે, 66% બહુમતી એટલે કે ઓછામાં ઓછા બે તૃતીયાંશ સભ્યોનું સમર્થન જરૂરી છે. આ ફોર્મ્યુલા કલમ-1માં સુધારા પર પણ લાગુ થશે. એટલે કે કલમ-1માં સુધારો કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારને ઓછામાં ઓછા બે તૃતીયાંશ બહુમતની જરૂર પડશે. હાલમાં લોકસભામાં 539 સાંસદો છે. આથી કલમ-1માં સુધારો બિલ પસાર કરવા માટે 356 સાંસદોના સમર્થનની જરૂર પડશે. એ જ રીતે, રાજ્યસભામાં 238 સાંસદો છે, તેથી ત્યાં બિલ પસાર કરવા માટે 157 સભ્યોના સમર્થનની જરૂર પડશે.

શુ આનાથી થઈ જશે કામ?

આનાથી બંધારણમાં તો સુધારો કરવામાં આવશે. પણ એટલેથી કામ નહીં ચાલે. લોકસભાના પૂર્વ મહાસચિવ પીડીટી આચારીએ ન્યૂઝ એજન્સીને કહ્યું કે જ્યાં પણ Indiaનો ઉપયોગ થશે, ત્યાં ત્યાં જવું પડશે. તેમણે કહ્યું, દેશ માટે એક જ નામ રાખી શકાય. એક દેશના બે નામ ન હોઈ શકે, કારણ કે આનાથી દેશમાં જ નહીં, બહાર પણ ભ્રમ પેદા થશે.

તેમણે કહ્યું કે, સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં 'રિપબ્લિક ઑફ ઈન્ડિયા' છે અને આવતીકાલે જો 'રિપબ્લિક ઑફ ભારત' કરવું હશે તો ત્યાં મેસેજ મોકલવો પડશે અને જણાવવું પડશે કે અમારું નામ બદલાઈ ગયું છે.

આગળ શું થશે?

માત્ર સંયુક્ત રાષ્ટ્ર જ નહીં પરંતુ અન્ય તમામ આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ જ્યાં દેશનું નામ 'India' તરીકે વપરાય છે, ત્યાં કેન્દ્ર સરકારે પત્રો મોકલવાના રહેશે. સરકાર તરફથી પત્ર મળ્યા બાદ જ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે દેશનું નામ 'ભારત' થશે. ત્યાર બાદ જ 'ભારત'ને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઓળખ મળશે.