મંગળવારે (૩ જૂન, ૨૦૨૫) સરકારે લદ્દાખ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ માટે નવા અનામત અને નિવાસ નિયમો લાગુ કરીને સ્થાનિક લોકોને ભેટ આપી છે. હવે સ્થાનિક લોકોને સરકારી નોકરીઓમાં ૮૫ ટકા અનામત મળશે અને લદ્દાખ સ્વાયત્ત હિલ ડેવલપમેન્ટ કાઉન્સિલમાં કુલ બેઠકોમાંથી એક તૃતીયાંશ બેઠકો મહિલાઓ માટે અનામત રાખવામાં આવી છે.

સૂચના અનુસાર, લદ્દાખનું ડોમિસાઇલ સર્ટિફિકેટ મેળવવા માટે, 15 વર્ષ સુધી ત્યાં રહેવાસી હોવું જરૂરી છે. લદ્દાખમાં અંગ્રેજી, હિન્દી, ઉર્દૂ, ભોટી અને પુર્ગી ભાષાઓને સત્તાવાર ભાષાઓ બનાવવામાં આવી છે. સરકારના આ પગલાનો હેતુ સ્થાનિક હિતોનું રક્ષણ કરવાનો છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિશેષ દરજ્જો આપતી કલમ 370 નાબૂદ કર્યા પછી, લદ્દાખના લોકો તેમની ભાષા, સંસ્કૃતિ અને જમીનના રક્ષણ માટે બંધારણીય રક્ષણની માંગ કરી રહ્યા છે.

સરકાર દ્વારા જારી કરાયેલા અનેક સૂચનાઓ અનુસાર, નોકરીઓ અને સ્વાયત્ત પરિષદોમાં અનામત, નિવાસસ્થાન અને ભાષાઓ સંબંધિત નીતિઓમાં ફેરફારો મંગળવારથી અમલમાં આવ્યા છે. નવા નિયમો હેઠળ, જે લોકો 15 વર્ષ સુધી કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં રહ્યા છે અથવા સાત વર્ષ સુધી અભ્યાસ કર્યો છે અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં સ્થિત કોઈપણ શૈક્ષણિક સંસ્થામાં ધોરણ 10 કે 12 ની પરીક્ષા આપી છે, તેમને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ હેઠળ અથવા કેન્ટોનમેન્ટ બોર્ડ સિવાયના કોઈપણ સ્થાનિક અથવા અન્ય સત્તા હેઠળ કોઈપણ પદ પર નિમણૂકના હેતુ માટે લદ્દાખના રહેવાસી માનવામાં આવશે.

કેન્દ્ર સરકારના અધિકારીઓ, અખિલ ભારતીય સેવાઓના અધિકારીઓ, કેન્દ્ર સરકારના જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમો અને સ્વાયત્ત સંસ્થાઓ, જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો, વૈધાનિક સંસ્થાઓ, કેન્દ્રીય યુનિવર્સિટીઓ અને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત સંશોધન સંસ્થાઓના અધિકારીઓ, જેમણે 10 વર્ષ સુધી કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં સેવા આપી છે, તેમના બાળકો પણ નિવાસ માટે પાત્ર છે. આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો માટે 10 ટકા અનામતનો આમાં સમાવેશ થતો નથી.

સત્તાવાર ગેઝેટમાં અન્ય એક સૂચનામાં, સરકારે જણાવ્યું હતું કે લદ્દાખ સ્વાયત્ત હિલ ડેવલપમેન્ટ કાઉન્સિલ એક્ટ, 1997 હેઠળ, કાઉન્સિલની કુલ બેઠકોના એક તૃતીયાંશ કરતા ઓછી નહીં, મહિલાઓ માટે અનામત રાખવામાં આવશે અને આવી બેઠકો વિવિધ પ્રાદેશિક મતવિસ્તારોને રોટેશનના આધારે ફાળવી શકાય છે. લદ્દાખમાં બે સ્વાયત્ત પહાડી વિકાસ પરિષદો છે - લદ્દાખ સ્વાયત્ત હિલ વિકાસ પરિષદ, લેહ અને લદ્દાખ સ્વાયત્ત હિલ વિકાસ પરિષદ, કારગિલ.

લદ્દાખ જાહેર સેવા વિકેન્દ્રીકરણ અને ભરતી (સુધારા) નિયમન, 2025 માં વ્યાખ્યાયિત કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ લદ્દાખ હેઠળની જગ્યાઓ પર નિમણૂક માટે જ ડોમિસાઇલ પ્રમાણપત્ર માન્ય રહેશે. અંગ્રેજી, હિન્દી, ઉર્દૂ, ભોટી અને પુર્ગીને લદ્દાખની સત્તાવાર ભાષાઓ બનાવવા ઉપરાંત, સરકારે કહ્યું કે આ નિયમન અમલમાં આવ્યાની તારીખ પહેલાં કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના તમામ સત્તાવાર હેતુઓ માટે અંગ્રેજીનો ઉપયોગ ચાલુ રહેશે, જેના માટે તેનો ઉપયોગ થતો હતો.

કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ વહીવટીતંત્ર લદ્દાખમાં અન્ય ભાષાઓના પ્રચાર અને વિકાસ માટે સંસ્થાકીય તંત્રને મજબૂત બનાવવા અને કલા, સંસ્કૃતિ અને ભાષાઓની એકેડેમીની સ્થાપના માટે પણ જરૂરી પગલાં લેશે. લદ્દાખની અન્ય માતૃભાષાઓ જેમ કે શીના (દાર્દિક), બ્રોસ્કટ (દાર્દિક), બાલ્ટી અને લદ્દાખીને પ્રોત્સાહન અને વિકાસ માટે ખાસ પ્રયાસો કરવામાં આવશે.

જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન કાયદાની જોગવાઈઓ અનુસાર, જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિધાનસભા સાથે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવવામાં આવ્યો છે અને લદ્દાખને વિધાનસભા વિનાનો કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવવામાં આવ્યો છે. ભારતીય જનતા પાર્ટીના નેતૃત્વ હેઠળની કેન્દ્ર સરકારે ડિસેમ્બર 2023 માં લદ્દાખના એક પ્રતિનિધિમંડળને ખાતરી આપી હતી કે તે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના વિકાસને વેગ આપવા અને પ્રદેશના લોકોની આકાંક્ષાઓ પૂર્ણ કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

જાન્યુઆરી 2023 માં પ્રથમ વખત, લદ્દાખના લોકોની ચિંતાઓને દૂર કરવા માટે ગૃહ રાજ્યમંત્રી નિત્યાનંદ રાયની અધ્યક્ષતામાં એક ઉચ્ચ-સ્તરીય સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. લદ્દાખના પ્રતિનિધિઓ સાથે તેમની માંગણીઓનો સૌહાર્દપૂર્ણ ઉકેલ શોધવા માટે તેણે ઘણી બેઠકો યોજી. ઓક્ટોબર 2024 માં, આબોહવા કાર્યકર્તા સોનમ વાંગચુક તેમની માંગણીઓ માટે દબાણ કરવા માટે દિલ્હીમાં અનિશ્ચિત સમય માટે ભૂખ હડતાળ પર બેઠા. ત્યારબાદ, 3 ડિસેમ્બર, 2024 ના રોજ અને પછી આ વર્ષે 15 જાન્યુઆરી અને 27 મે ના રોજ લદ્દાખના નાગરિક સંગઠનોના નેતાઓ સાથે વાતચીત કરવામાં આવી હતી.