એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદામાં સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે કે ખરીદી માટે નાણાં આપ્નાર વ્યક્તિની ઓળખ ન થઈ શકે અથવા તો સાચો માલિક ન મળે તો પણ મિલકતો જપ્ત કરી શકાય છે, જે ચુકાદો ભારતમાં છેતરપિંડીવાળા મિલકત વ્યવહારો સામે મજબૂત કાર્યવાહીના નિર્દેશ આપે છે
એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદામાં,એક અર્ધ-ન્યાયિક સંસ્થાએ મિલકતના વાસ્તવિક માલિકની ઓળખ ન થાય તો પણ બેનામી વિરોધી કાયદા હેઠળ મિલકતો જપ્ત કરવાની આવકવેરા (આઇ-ટી) વિભાગની ક્ષમતાને સમર્થન આપ્યું છે. પ્રોહિબિશન ઓફ બેનામી પ્રોપર્ટી ટ્રાન્ઝેક્શન્સ (પીબીપીટી) એક્ટ, 1988 હેઠળ સ્થાપિત એડજ્યુડિકેટિંગ ઓથોરિટી દ્વારા જારી કરાયેલ આ ચુકાદો પુષ્ટિ કરે છે કે કાયદો એવા કેસોનો સામનો કરવા માટે એક પદ્ધતિ પ્રદાન કરે છે જ્યાં વાસ્તવિક માલિકો અથવા મિલકત માટે ચૂકવણી કરનાર વ્યક્તિ શોધી શકાતી નથી.
આ નિર્ણય એક ચાલી રહેલા કેસ સાથે સંબંધિત છે જેમાં આવકવેરા વિભાગના લખનૌ એકમે 2023 માં લખનૌના કાકોરી વિસ્તારમાં 3.47 કરોડ રૂપિયાથી વધુની કિંમતની ઘણી મિલકતો જપ્ત કરી હતી. આ મિલકતો રિયલ એસ્ટેટ જૂથો દ્વારા મોટી માત્રામાં બિનહિસાબી રોકડનો ઉપયોગ કરીને ખરીદવામાં આવી હતી, જે બેનામી વ્યવહારોની એક સામાન્ય નિશાની છે, જ્યાં મિલકત કોઈ બીજાના નામે રાખવામાં આવે છે પરંતુ સાચો માલિક અલગ હોય છે.
પીબીપીટી કાયદો એવા વ્યવહારોને પ્રતિબંધિત કરે છે જ્યાં સંપત્તિ કોઈ વ્યક્તિ (જેને બેનામીદાર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે) ના નામે ખરીદવામાં આવે છે પરંતુ કોઈ બીજા દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે, ઘણીવાર વાસ્તવિક માલિકને છુપાવવા માટે આ કામ કરવામાં આવતું હોય છે. આવકવેરા વિભાગે લખનૌમાં અનેક રિયલ એસ્ટેટ કંપ્નીઓ પર દરોડા પાડ્યા હતા અને જાણવા મળ્યું હતું કે જમીનના ટુકડા બિનહિસાબી રોકડનો ઉપયોગ કરીને ખરીદવામાં આવ્યા હતા. તે સમયે વ્યવહારો પાછળના વાસ્તવિક લાભાર્થીની ઓળખ થઈ શકી ન હોવા છતાં, વિભાગે આ મિલકતો માટે જપ્તીનો આદેશ જારી કર્યો હતો.
પોતાના ચુકાદામાં, ન્યાયાધીશ સત્તાવાળાએ કાકોરીમાં પાંચ જમીનના ટુકડા જપ્ત કરવાના આવકવેરા વિભાગના નિર્ણયને સમર્થન આપતા નોંધ્યું હતું કે લાભાર્થી માલિકનું નામ ન હોવાને કારણે તેણે કાર્યવાહીને અમાન્ય કરી નથી. આ કેસ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે બેનામી વિરોધી કાયદાની મિલકતો જપ્ત કરવાની શક્તિને પ્રકાશિત કરે છે, ભલે ખરીદી માટે નાણાં આપ્નાર વ્યક્તિ શોધી શકાતી નથી અથવા કાલ્પનિક હોય.
કાયદો આવકવેરા વિભાગને એવી મિલકતો પર જપ્તીના આદેશો જારી કરવાની મંજૂરી આપે છે જે બેનામી વ્યવહારોનો ભાગ હોવાનું માનવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે, આવા આદેશોમાં બેનામીદાર (જે વ્યક્તિના નામે મિલકત રાખવામાં આવી છે) અને લાભાર્થી માલિક (મિલકતનો સાચો માલિક) બંનેના નામનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે. જો કે, આ કિસ્સામાં, કામચલાઉ આદેશમાં વાસ્તવિક માલિકનું નામ ઓળખવામાં આવ્યું ન હતું, જેના કારણે જોડાણની માન્યતા અંગે પ્રશ્નો ઉભા થાય છે.
ચુકાદા મુજબ, નામાંકિત લાભાર્થી માલિકની ગેરહાજરી ઓર્ડરને અમાન્ય કરતી નથી. કોર્ટે પીબીપીટી કાયદાની કલમ 2(9)(ઉ) નો ઉલ્લેખ કર્યો છે, જે એવી પરિસ્થિતિઓમાં મિલકતો જપ્ત કરવાની મંજૂરી આપે છે જ્યાં ખરીદી માટે પૈસા આપ્નાર વ્યક્તિ કાં તો શોધી શકાતી નથી અથવા કાલ્પનિક હોય છે.
હાલના કેસમાં, આવકવેરા વિભાગે કલમ 2(9)(અ) હેઠળ મિલકત જપ્ત કરી હતી, જે સામાન્ય રીતે એવા કેસોમાં કામ કરે છે જ્યાં વાસ્તવિક માલિક ઓળખી શકાય છે. ઓથોરિટીએ પુષ્ટિ આપી હતી કે જો આ જોગવાઈ ખોટી રીતે લાગુ કરવામાં આવી હોય, તો પણ જપ્તીનો આદેશ હજુ પણ ચાલુ રહી શકે છે. તેણે 2009 ના સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો જેમાં સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી હતી કે જો સત્તાવાળા પાસે કાર્યવાહી કરવાની સત્તા હોય તો કાયદાની કલમનો ખોટો સંદર્ભ ઓર્ડરને અમાન્ય કરતો નથી.