ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલત એટલે કે સુપ્રીમ કોર્ટ એ દેશની સૌથી મોટી અદાલત છે. અહીં દરરોજ હજારો કેસ આવે છે. રાજકીય હોય કે કાયદાકીય, સુપ્રીમ કોર્ટમાં ઘણા મોટા કેસની સુનાવણી થાય છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે કયા જજ આ કેસોની સુનાવણી કરશે તે કેવી રીતે નક્કી થાય છે? તમે ઘણા મામલામાં જજોની બેન્ચ વિશે પણ સાંભળ્યું હશે. તો શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે કયા જજ કયા કેસની સુનાવણી કરશે તે કેવી રીતે નક્કી થાય છે? ચાલો જાણીએ આ સવાલનો જવાબ.

સુપ્રિમ કોર્ટમાં કઈ રીતે નક્કી થાય છે કે કયો કેસ કયા જજને આપવો જોઈએ?

સુપ્રીમ કોર્ટમાં અમુક નિયમો હેઠળ જજોની બેન્ચને કેસ આપવામાં આવે છે. ચીફ જસ્ટિસ પાસે કોઈપણ કેસ કોઈપણ બેંચને સોંપવાની સત્તા છે. આ સિવાય સુપ્રીમ કોર્ટમાં એક રોસ્ટર સિસ્ટમ છે, જેના હેઠળ દરેક જજને ચોક્કસ પ્રકારના કેસ ફાળવવામાં આવે છે. કેસની ફાળવણીમાં સુપ્રીમ કોર્ટની રજિસ્ટ્રાર ઓફિસ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. આ ઓફિસ કેસોની યાદી તૈયાર કરે છે અને તેને અલગ અલગ બેન્ચમાં ફાળવે છે.

બેંચનો નિર્ણય કેવી રીતે લેવાય છે?

સુપ્રીમ કોર્ટમાં ત્રણ પ્રકારની બેન્ચ કેસોની સુનાવણી કરે છે. જેમાં સિંગલ બેન્ચ, ડિવિઝન બેન્ચ અને કોન્સ્ટિટ્યુશન બેન્ચનો સમાવેશ થાય છે. આ બેન્ચો કેસોના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે. જેમ કે સિંગલ બેન્ચમાં માત્ર એક જજ કેસની સુનાવણી કરે છે. આ બેન્ચ સામાન્ય રીતે ટેકનિકલ અને ઓછા જટિલ કેસો માટે હોય છે. આ સિવાય ડિવિઝન બેન્ચમાં બે જજ છે. આ બેન્ચ વધુ મહત્ત્વના અને મુશ્કેલ કેસોની સુનાવણી કરે છે, જેમાં કાયદાકીય દૃષ્ટિકોણથી વધુ વિવાદ હોય છે. આ પછી બંધારણીય બેંચની રચના પાંચ કે તેથી વધુ ન્યાયાધીશો દ્વારા કરવામાં આવે છે અને તે ફક્ત તે જ કેસોની સુનાવણી કરે છે જેમાં બંધારણના અર્થઘટનની જરૂર હોય. આ બેંચ બંધારણ સાથે સંબંધિત બાબતોમાં સર્વોચ્ચ નિર્ણય લેવા માટે જવાબદાર છે.