ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS) ના ત્રણ અવકાશયાત્રીઓને લઈ જતી સોયુઝ કેપ્સ્યુલ કઝાકિસ્તાનમાં આવી ગઈ છે. તેમાં બે રશિયન અને એક અમેરિકન અવકાશયાત્રી છે. ત્રણ મુસાફરો ઓલેગ કોનોનેન્કો, ટ્રેસી ડાયસન અને નિકોલાઈ ચુબ છે. તેમાંથી બેએ 374 દિવસ ISSમાં રહેવાનો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે.  જ્યારે ત્રીજા, ટ્રેસી ડાયસને છ મહિના અંતરિક્ષમાં વિતાવ્યા છે.

ISS પર હવે આઠ અવકાશયાત્રીઓ છે, જેમાં સુનિતા વિલિયમ્સનો સમાવેશ થાય છે, જેમને સોયુઝ કેપ્સ્યુલ દ્વારા લાવવામાં આવ્યા ન હતા. જાણો સોયુઝ કેપ્સ્યુલ વિશે.

સોયુઝ કેપ્સ્યુલમાં માત્ર ત્રણ જ લોકો બેસી શકે છે

સોયુઝ એ એક રશિયન અવકાશયાન છે, જેના પર અવકાશયાત્રીઓ ISS ની મુસાફરી કરે છે. તે રશિયાની દક્ષિણ સરહદ પર સ્થિત કઝાકિસ્તાનના બાયકોનુર કોસ્મોડ્રોમથી લોન્ચ થાય છે અને ત્યાં ઉતરે છે. તે મુસાફરોને ISS પર લઈ જાય છે અને મિશન પૂર્ણ થયા પછી પાછા લાવે છે. સોયુઝ અવકાશયાનના જે  ભાગમાં અવકાશયાત્રીઓ બેસે છે તેને કેપ્સ્યુલ કહેવામાં આવે છે. તેમાં માત્ર ત્રણ અવકાશયાત્રીઓ સમાઈ શકે છે.

સોયુઝ કેપ્સ્યુલ ત્રણ મુખ્ય ભાગોનું બનેલું છે. જે ઓર્બિટલ મોડ્યુલ, ડીસેન્ટ મોડ્યુલ અને ઈન્સ્ટ્રુમેન્ટેશન/પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ તરીકે ઓળખાય છે. ઓર્બિટલ મોડ્યુલનો ઉપયોગ તેના ક્રૂ દ્વારા અવકાશ ભ્રમણકક્ષામાં રહેવાની જગ્યા તરીકે કરવામાં આવે છે. તેની અંદર એક મોટી વાન જેટલી જગ્યા છે. ઓર્બિટલ મોડ્યુલમાં એક ડોકિંગ હેચ છે જે ISS સાથે જોડાઈ શકે છે. અવકાશયાનની કંટ્રોલ સિસ્ટમ આ ભાગમાં સ્થિત છે.

છ કલાકમાં જાય છે, સાડા ત્રણ કલાકમાં પરત આવે છે

સોયુઝ કેપ્સ્યુલ સોયુઝ રોકેટની ટોચ પરથી લોન્ચ કરવામાં આવી છે. આના લગભગ અઢી કલાક પહેલા ક્રૂ મેમ્બર્સ સ્પેસક્રાફ્ટ પર પહોંચી જાય છે. ISS સુધી પહોંચવામાં છ કલાક લાગી શકે છે અને ડોકીંગ ઓટોમેટિક છે. તેને ઓપરેટ કરવા માટે ક્રૂને કોઈ મહેનત કરવી પડતી નથી. જ્યારે પાછા ફરવા પર  ફક્ત તેના વંશના મોડ્યુલ જ ઉતરે છે અને અન્ય બે મોડ્યુલ પૃથ્વીના વાતાવરણમાં બળી જાય છે. પૃથ્વી પર પાછા ફરતા માત્ર સાડા ત્રણ કલાકનો સમય લાગે છે.

સોયુઝ કેપ્સ્યુલ લેન્ડ થાય તેની 15 મિનિટ પહેલા યાનને ધીમું કરવા માટે ચાર પેરાશૂટ તૈનાત કરવામાં આવે છે. જેના કારણે તેની સ્પીડ ઓછી થાય છે. તે કઝાકિસ્તાનમાં ઘાસના મેદાનોના પસંદ કરેલા 40 કિમી વિસ્તારમાં ગમે ત્યાં ઉતરી શકે છે. કોઈપણ ઈમરજન્સીના કિસ્સામાં પરિસ્થિતિ વધુ બગડે તો પણ તેને લેન્ડ કરી શકાય છે.

સ્પેસ સ્ટેશન પર હંમેશા એક સોયુઝ અવકાશયાન હોય છે

નાસાની વેબસાઈટ પર આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, સોયુઝ ISS માટે લાઈફ બોટ જેવું છે અને ઓછામાં ઓછું એક સોયુઝ સ્પેસક્રાફ્ટ હંમેશા ત્યાં તૈનાત હોય છે. કોઈપણ કટોકટીના કિસ્સામાં અવકાશયાત્રીઓ ISS છોડીને પૃથ્વી પર પાછા ફરવા માટે તેનો ઉપયોગ કરી શકે છે.

અવકાશયાત્રીઓ કઝાકિસ્તાનમાં ઉતર્યા

ISS થી કઝાકિસ્તાનમાં ત્રણ મુસાફરો સાથે જે કેપ્સ્યુલ ઉતરી છે તે સોયુઝ MS-25 છે. બહાર આવનારો પ્રથમ ઓલેગ કોનોનેન્કો હતો, જે તેના કમાન્ડર છે. આ વખતે તેણે અંતરિક્ષમાં 374 દિવસ વિતાવ્યા. આ સાથે ઓલેગ કોનોનેન્કોએ અંતરિક્ષમાં 1111 દિવસ રહેવાનો પોતાનો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે. તેમની સાથે  ISS પર પાછા ફરેલા ક્રૂના સભ્ય નિકોલાઈ ચબએ પણ અવકાશમાં 372 દિવસ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કર્યા.

ચબની આ પ્રથમ અવકાશ ઉડાન હતી. તે રોસ્કોસમોસ અવકાશયાત્રી છે અને કોનોનેન્કો સાથે 15 સપ્ટેમ્બર, 2023 ના રોજ ISS માટે ઉડાન ભરી હતી. આ બંને રશિયન અવકાશયાત્રીઓ છે.

આ બંને સાથે પૃથ્વી પર પાછા ફરનાર ત્રીજા મુસાફર ટ્રેસી ડાયસન છે. અમેરિકન અવકાશયાત્રી ટ્રેસી નાસા સાથે સંકળાયેલી છે. આ તેમનું ત્રીજું મિશન હતું અને આ દરમિયાન તેણે અંતરિક્ષમાં છ મહિના ગાળ્યા હતા.

સુનીતા વિલિયમ આ ખાસ અવકાશયાનમાં પરત ફરશે

આ ત્રણેયના પરત ફર્યા બાદ હવે આઈએસએસ પર આઠ અવકાશયાત્રીઓ છે. જેમાં અમેરિકન પ્રવાસી બુચ વિલ્મોર અને સુનિતા વિલિયમ્સનો સમાવેશ થાય છે. આ બંને બોઇંગની નવી સ્ટારલાઇનર કેપ્સ્યુલમાં આ વર્ષે જૂનમાં ISS માટે રવાના થયા હતા અને સમયસર પરત ફરી શક્યા ન હતા. આ કેપ્સ્યુલના આ પહેલા ક્રૂ મેમ્બર છે.

સ્ટારલાઈનરમાં ખામીને કારણે બંનેને અત્યાર સુધી પાછા લાવવામાં આવ્યા નથી. સોયુઝથી પરત આવેલા સભ્યો લાંબા સમયથી ISSમાં હોવાથી અને તેમની યાત્રા પૂર્વ આયોજિત હોવાથી તે બંનેને તેમાં પાછા લાવી શકાયા ન હતા.

બંને અમેરિકન અવકાશયાત્રીઓ હવે આવતા વર્ષે એટલે કે 2025માં પરત ફરશે. નાસાએ આ માટે ખાસ વ્યવસ્થા કરી છે. નાસાનું કહેવું છે કે સુનિતા વિલિયમ્સ અને બૂચ વિલ્મોરને સ્પેસએક્સ દ્વારા પૃથ્વી પર લાવવામાં આવશે.