આજે ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા મુંબઈ આવતા દરેક પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે. તે બ્રિટિશ રાજા અને રાણી જ્યોર્જ 5 અને રાણી મેરીના સ્વાગત માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેઓ 2 ડિસેમ્બર 1911ના રોજ ભારત આવ્યા અને અહીં આવનાર બ્રિટનના પ્રથમ રાજા અને રાણી બન્યા. અપોલો બંદર પર બનેલ ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા આજે એક પ્રખ્યાત સ્થળ છે.

બ્રિટનના રાજા અને રાણી ભારત આવવાના છે એ નક્કી થયું ત્યારે એમના સ્વાગત માટે સ્મારક બનાવવાની યોજના ઘડવામાં આવી. આજે ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયાનો શિલાન્યાસ, જે મુંબઈનું એક મુખ્ય સીમાચિહ્ન બની ગયું છે, તે બોમ્બેના તત્કાલિન ગવર્નર સર જ્યોર્જ સિનેહામ દ્વારા 31 માર્ચ 1911ના રોજ રાખવામાં આવ્યું હતું. બીજી વાત છે કે બ્રિટનના રાજા જ્યોર્જ 5 અને તેમની પત્ની ક્વીન મેરી 2 ડિસેમ્બર 2011ના રોજ ભારત પહોંચ્યા ત્યારે તેનું બાંધકામ પણ શરૂ થયું ન હતું. તેથી તેમના સ્વાગત માટે કાર્ડબોર્ડ બોમ્બે (હાલનું મુંબઈ) તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું.

વર્ષ 1915માં શરૂ થયું હતું બાંધકામ

26 મીટર ઊંચા ગેટવે ઓફ ઇન્ડિયાની અંતિમ ડિઝાઇનને 31 માર્ચ 1914ના રોજ જ્યોર્જ વિટ્ટે દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. તેનું બાંધકામ વર્ષ 1915માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. એપોલો બંદર તરીકે ઓળખાતા આ વિસ્તારનો ઉપયોગ માછીમારી માટે થતો હતો. ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયાના નિર્માણ પહેલા તેની સુરક્ષા માટે દરિયાઈ દિવાલ બનાવવામાં આવી હતી. ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા વર્ષ 1924માં સંપૂર્ણ રીતે પૂર્ણ થયું હતું અને તે જ વર્ષે 4 ડિસેમ્બરે તેને જાહેર જનતા માટે ખોલવામાં આવ્યું હતું. જેનું ઉદઘાટન તત્કાલિન વાઈસરોય રુફસ આઈઝેક્સે કર્યું હતું.

કિંગ જ્યોર્જ V અને ક્વીન મેરી

ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયાનું નિર્માણ બ્રિટનના રાજા અને રાણી જ્યોર્જ 5 અને રાણી મેરીના સ્વાગત માટે કરવામાં આવ્યું હતું.

ગ્વાલિયરથી ઝરુખા લાવવામાં આવ્યા હતા

તે સમયે ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયાના નિર્માણ પાછળ 21 લાખ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. તેને બનાવવા માટે પીળા બેસાલ્ટ અને કોંક્રીટનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. તેના મુખ્ય ગુંબજનો વ્યાસ 15 મીટર છે. તેમાં લગાવેલી જાળી ગ્વાલિયરથી લાવવામાં આવી હતી. તેના બાંધકામની વાર્તા ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયાની બંને બાજુ કોતરેલી છે. તે તૈયાર થયા પછી તેનો ઉપયોગ ભારતમાં વરિષ્ઠ બ્રિટિશ અધિકારીઓને આવકારવા માટે થવા લાગ્યો, તેથી તેને ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા નામ આપવામાં આવ્યું.

અંગ્રેજોના ભારતમાંથી વિદાયનું પ્રતીક બની ગયું

ભારતની આઝાદી બાદ આ ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા અંગ્રેજોની વિદાયનું પ્રતીક પણ બની ગયું હતું. બ્રિટિશ સેનાની છેલ્લી ટુકડી આ માર્ગ દ્વારા તેમના દેશ જવા રવાના થઈ. 28 ફેબ્રુઆરી 1948ના રોજ, સમરસેટ લાઇટ ઇન્ફન્ટ્રીની પ્રથમ બટાલિયન ભારતમાંથી બ્રિટિશ સૈન્યની હાજરીના અંતનો સંકેત આપતી હતી.

પ્રવાસીઓના આકર્ષણનું મુખ્ય કેન્દ્ર

આજે પણ ગેટવે ઓફ ઈન્ડિયા મુંબઈમાં પ્રવાસીઓના આકર્ષણનું સૌથી મોટું કેન્દ્ર છે. તેની સામે એક વિશાળ ખુલ્લી જગ્યા છે. આ ખુલ્લી જગ્યા પરથી પ્રવાસીઓ આગળ તાજમહેલ પેલેસ હોટેલ અને બંદર પર પાર્ક કરેલા જહાજો જોઈ શકે છે. સમુદ્રમાં નૌકાવિહાર માટે અહીં બોટ પણ ઉપલબ્ધ છે.