ચંદ્રયાન-3ના સોફ્ટ લેન્ડિંગથી ન માત્ર ભારતની પ્રતિષ્ઠા વધી છે, પરંતુ લોકોને આ મિશનથી ઘણા લાભ મળવાના છે. ચંદ્ર પર પાણીની શોધથી લઈને ત્યાંની માટીની તપાસ સુધીની તમામ મહત્વપૂર્ણ માહિતી મિશન દ્વારા મેળવી શકીશું. ખાસ ટેક્નોલોજીએ આ વખતે ચંદ્રયાન-3 મિશનને સફળ બનાવ્યું છે.

ચંદ્રયાનના લેન્ડિંગ પછી ત્રણ પેલોડ લેન્ડિંગ પછી શું કરશે તે જાણવું જરૂરી છે. સફળ ઉતરાણ પછી, રોવર પ્રજ્ઞાન 14 દિવસ સુધી ચંદ્ર પર કામ કરશે તેવી અપેક્ષા છે. રોવર પરના ઘણા કેમેરાની મદદથી અમે તસવીરો લઈ શકીશું.

ચંદ્રયાન-3નું સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરવામાં આવ્યું છે. સોફ્ટ લેન્ડિંગ પછી, રોવર પ્રજ્ઞાન પર મોકલવામાં આવેલા ત્રણ પેલોડમાંથી પ્રથમ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની માટી અને ખડકોનો અભ્યાસ કરશે. તે જ સમયે, બીજો પેલોડ રાસાયણિક પદાર્થો અને ખનિજોનો અભ્યાસ કરશે અને તેનું નિરીક્ષણ કરશે.

ઉપરાંત, બીજું પેલોડ જોશે કે તે રાસાયણિક પદાર્થો અને ખનિજોની બદલાતી પ્રકૃતિની તપાસ કરશે. તે જ સમયે, ત્રીજો પેલોડ ચંદ્ર પર જીવનની સંભાવના શું અને કેટલી છે તે જોશે. પૃથ્વી સાથે તેની કોઈ સમાનતા છે કે નથી.ચંદ્રયાન-3 સાથે અમારો સંપર્ક બે ભાગમાં નક્કી કરવામાં આવ્યો છે.

ચંદ્ર પર ઉતર્યા બાદ પૃથ્વી સાથે સંપર્ક આ રીતે થશે

•      ચંદ્રયાન-3 મિશન સાથે, વિક્રમ લેન્ડર પ્રથમ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરશે.
•      વિક્રમ લેન્ડર અને પ્રજ્ઞાન રોવરનું લેન્ડિંગ કાર્ય પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ દ્વારા કરવામાં આવશે.
•      આ મોડ્યુલ ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં હોય ત્યારે ભવિષ્ય માટે બીજી શોધ માટે કામ કરશે.
•      ચંદ્રની સપાટી પર લેન્ડરના ઉતરાણ પછી રોવર બહાર આવશે. આ પ્રક્રિયામાં 3 કલાક જેટલો સમય લાગી શકે છે.
•      રોવર અને ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશન સાથે સંચાર સ્થાપિત કરવાની સુવિધા લેન્ડરમાં ઉમેરવામાં આવી છે.

     ચંદ્રયાન 2 નું ઓર્બિટર હજી પણ ચંદ્રની પરિક્રમા કરી રહ્યું હોવાથી, ચંદ્રયાન 2 નું ઓર્બિટર પૃથ્વી સાથે સંપર્ક સ્થાપિત કરવાની કડીમાં પણ મહત્વપૂર્ણ રહેશે. વિક્રમ લેન્ડર સાથે સંપર્ક ખોવાઈ જવાના કિસ્સામાં, પૃથ્વી પર ચંદ્રયાન 2 ના ઓર્બિટરમાંથી પણ માહિતી મેળવી શકાય છે.

આજે સમગ્ર વિશ્વની નજર ભારત પર ટકેલી હતી. ચંદ્રયાન-3 મિશન સાથે ભારત ઐતિહાસિક જીત હાંસલ કરવા જઈ રહ્યું હતું. ભારતે આ વિજય બરાબર સવારે 6:04 વાગ્યે હાંસલ કર્યો હતો.ચંદ્રયાન-3 સાથે, ભારતનું નામ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતરનાર વિશ્વના પ્રથમ દેશ તરીકે નોંધાયું હતું.

ચંદ્ર પર પહોંચ્યા બાદ વિક્રમ લેન્ડરની મદદથી ચંદ્ર વિશે માહિતી મેળવવામાં આવશે. આ લેખમાં, અમે સમજાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ કે ચંદ્ર સાથે પૃથ્વીનો આ સંપર્ક કેવી રીતે થશે-

ચંદ્રયાન-3 સાથે અમારો સંપર્ક બે ભાગમાં નક્કી કરવામાં આવ્યો છે.

•      ચંદ્રયાન-3 મિશન સાથે, વિક્રમ લેન્ડર પ્રથમ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરશે.
•      વિક્રમ લેન્ડર અને પ્રજ્ઞાન રોવરનું લેન્ડિંગ કાર્ય પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ દ્વારા કરવામાં આવશે.
•      આ મોડ્યુલ ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં હોય ત્યારે ભવિષ્ય માટે બીજી શોધ માટે કામ કરશે.
•      ચંદ્રની સપાટી પર લેન્ડરના ઉતરાણ પછી રોવર બહાર આવશે. આ પ્રક્રિયામાં 3 કલાક જેટલો સમય લાગી શકે છે.
•      રોવર અને ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશન (IDSN) સાથે સંચાર સ્થાપિત કરવાની સુવિધા લેન્ડરમાં ઉમેરવામાં આવી છે.
•      ચંદ્રયાન 2 નું ઓર્બિટર હજી પણ ચંદ્રની પરિક્રમા કરી રહ્યું હોવાથી, ચંદ્રયાન 2 નું ઓર્બિટર પૃથ્વી સાથે સંપર્ક સ્થાપિત કરવાની કડીમાં પણ મહત્વપૂર્ણ રહેશે.
•      વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્રયાન 2 ના ઓર્બિટર સાથે પણ સંપર્ક સ્થાપિત કરી શકે છે અને ચંદ્રયાન 2 નું ઓર્બિટર હજુ પણ પૃથ્વી સાથે સંપર્કમાં છે.
•      વિક્રમ લેન્ડર સાથે સંપર્ક ખોવાઈ જવાના કિસ્સામાં, પૃથ્વી પર ચંદ્રયાન 2 ના ઓર્બિટરમાંથી પણ માહિતી મેળવી શકાય છે.

6 પૈડાવાળું રોવર પ્રજ્ઞાન શું કરશે?

•      વિક્રમ લેન્ડરમાંથી બહાર આવ્યા બાદ પ્રજ્ઞાન રોવર ચંદ્ર પર ચાલવાનું અને ફોટોગ્રાફ્સ લેવાનું કામ કરશે.
•      ચંદ્ર પર ફરતી વખતે પ્રજ્ઞાન રોવર ત્યાંના હવામાન અને સપાટી વિશેની માહિતી લેન્ડરને મોકલશે.
•      તે ચંદ્ર પર આયનો અને ઈલેક્ટ્રોનની માત્રા વિશે માહિતી એકત્રિત કરશે.
•      પ્રજ્ઞાન રોવર માત્ર વિક્રમ લેન્ડર સાથે વાતચીત કરી શકે છે.

પ્રજ્ઞાન રોવર

પ્રજ્ઞાન રોવર પર ઈસરોનો લોગો અને ત્રિરંગો બનાવવામાં આવ્યો છે. જેમ જેમ પ્રજ્ઞાન ચંદ્રની સપાટી પર આગળ વધશે તેમ તે ચંદ્રની સપાટી પર ભારતના ત્રિરંગા અને ઈસરોના લોગોની છાપ છોડશે.

• વિક્રમ લેન્ડરમાંથી બહાર આવ્યા બાદ પ્રજ્ઞાન રોવર ચંદ્ર પર ચાલવાનું અને ફોટોગ્રાફ્સ લેવાનું કામ કરશે.
• ચંદ્ર પર ફરતી વખતે પ્રજ્ઞાન રોવર ત્યાંના હવામાન અને સપાટી વિશેની માહિતી લેન્ડરને મોકલશે.
• તે ચંદ્ર પર આયનો અને ઈલેક્ટ્રોનની માત્રા વિશે માહિતી એકત્રિત કરશે.
• પ્રજ્ઞાન રોવર માત્ર વિક્રમ લેન્ડર સાથે વાતચીત કરી શકે છે.
• 
  

પ્રજ્ઞાન રોવર પર ઈસરોનો લોગો અને ત્રિરંગો બનાવવામાં આવ્યો છે. જેમ જેમ પ્રજ્ઞાન ચંદ્રની સપાટી પર આગળ વધશે તેમ તે ચંદ્રની સપાટી પર ઈસરોના લોગોની છાપ છોડશે.

ચંદ્રયાન અંગે કેન્દ્રીય વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજી રાજ્ય મંત્રી ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે ચંદ્રયાન-3ના તારણો અને ઇનપુટ્સથી સમગ્ર વિશ્વ સમુદાયને ફાયદો થશે. ડૉ. જિતેન્દ્રએ જણાવ્યું હતું કે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં અવકાશયાનને સફળતાપૂર્વક દાખલ કરવા માટે મિશન મૂન ખૂબ જ ચોકસાઈપૂર્વક પાર પાડવામાં આવ્યું છે.

ભારતે અગાઉ ચંદ્રયાન-2 મિશન હેઠળ 2019માં ચંદ્ર પર લેન્ડરને લેન્ડ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. જો કે, છેલ્લી ક્ષણે લેન્ડર સાથેનો સંપર્ક તૂટી ગયો હતો અને તે ક્રેશ-લેન્ડ થયું હતું.

ઈસરોએ આ વખતે સફળ લેન્ડિંગ માટે ઘણી વધારાની સાવચેતી રાખી હતી. ઈસરોના વડાએ તાજેતરમાં કહ્યું હતું કે લેન્ડિંગનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ ભાગ 30 કિમીની ઊંચાઈએથી ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ માટે લેન્ડરની વેગ ઘટાડવાની પ્રક્રિયા છે.