ઓઝોનનો ખતરો


વાયુ પ્રદૂષણનો ખતરો હવે ભારતના મોટા શહેરો માટે જીવલેણ બની રહ્યો છે. દર વર્ષે દિલ્હી એનસીઆર અને અન્ય મોટા શહેરોમાં રહેતા લોકો આ ભયના કારણે ગંભીર બીમારીઓનો ભોગ બને છે. સેન્ટર ફોર સાયન્સ એન્ડ એન્વાયર્નમેન્ટ (CSE) એ હવે આ અંગે નવો રિપોર્ટ પ્રકાશિત કર્યો છે. આ રિપોર્ટમાં તેણે ખુલાસો કર્યો છે કે કેવી રીતે ઓઝોન ગેસ આ શહેરોની હવાને વધુ ઝેરી બનાવી રહ્યો છે.

આ શહેરો જોખમ

દિલ્હી NCR, બેંગલુરુ, ચેન્નઈ, કોલકાતા, મુંબઈ અને પુણે તેમજ અમદાવાદ, હૈદરાબાદ, જયપુર અને લખનૌમાં સ્થિતિ ચિંતાજનક છે. દિલ્હી સ્થિત થિંક ટેન્ક સેન્ટર ફોર સાયન્સ એન્ડ એન્વાયર્નમેન્ટ (CSE)ના નવા અહેવાલ મુજબ આ ભારતીય શહેરોમાં ઓઝોન પ્રદૂષણના સ્તરમાં ચિંતાજનક વધારો થયો છે. ખાસ કરીને આ વર્ષના ઉનાળા દરમિયાન ભારતના 20 મુખ્ય શહેરી વિસ્તારોમાં જમીન સ્તરે ઓઝોન ગેસનું સ્તર નોંધપાત્ર રીતે વધ્યું છે. જેના કારણે આ વિસ્તારોની હવા પહેલા કરતા વધુ ઝેરી બની ગઈ છે. આ તમામ શહેરો પૈકી દિલ્હી સૌથી વધુ પ્રભાવિત થયું છે.

ઓઝોન સ્તર સામાન્ય કરતા વધારે

CSEના નવા રિપોર્ટ અનુસાર  દિલ્હી NCR સહિત તમામ 10 મોટા શહેરોમાં ઓઝોન ગેસનું સ્તર સામાન્ય કરતા વધારે છે. જ્યારે દિલ્હી-એનસીઆરમાં 176 દિવસ સુધી ગ્રાઉન્ડ લેવલ ઓઝોન ગેસનું સ્તર સામાન્યથી ઉપર રહ્યું, જ્યારે મુંબઈ અને પુણેમાં 138 દિવસ સુધી સ્થિતિ સમાન રહી. જયપુરમાં 126 દિવસ, હૈદરાબાદમાં 86, કોલકાતામાં 63, બેંગલુરુમાં 59, લખનૌમાં 49 અને અમદાવાદમાં 41 દિવસ સુધી ઓઝોન ગેસનું સ્તર અસામાન્ય હતું. જ્યારે આવા દિવસોની સૌથી ઓછી સંખ્યા ચેન્નાઈમાં લગભગ 9 દિવસ નોંધાઈ હતી.

આ વર્ષે વધી છે સમસ્યા

CSEના આ નવા રિપોર્ટમાં એ વાતનો પણ ખુલાસો થયો છે કે વર્ષ 2024માં ઓઝોન પ્રદૂષણની વધતી જતી સમસ્યા 2020માં લોકડાઉન દરમિયાન ઉનાળામાં ઊભી થયેલી સમસ્યા કરતાં વધારે છે. આજે સ્થિતિ એવી છે કે વધતા પ્રદુષણની સમસ્યા હવે માત્ર મોટા શહેરો પુરતી સીમિત નથી રહી પરંતુ નાના શહેરો પણ વધતા પ્રદૂષણની સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યા છે. આ CSE રિપોર્ટ અનુસાર આ વર્ષે 10માંથી 7 શહેરોમાં ઓઝોનનું સ્તર ગત વર્ષ કરતાં ઊંચું રહ્યું છે. અમદાવાદ જેવા નાના શહેરમાં સૌથી મોટો ઉછાળો આવ્યો છે. જ્યાં ઓઝોન 4,000 ટકા વધ્યો છે. જ્યારે પુણેમાં 500 ટકા, જયપુરમાં 152 ટકા અને હૈદરાબાદમાં 115 ટકાનો વધારો નોંધાયો હતો.