સનાતન ધર્મમાં માતા દેવીને શક્તિસ્વરૂપ કહેવામાં આવે છે. ભારતભરમાં કુલ 51 શક્તિપીઠો છે. જ્યાં માતા સતીના ભાગો પડ્યા ત્યાં તે જગ્યાઓને શક્તિપીઠ કહેવાયા. એવું માનવામાં આવે છે કે આ શક્તિપીઠોમાં દેવી  હંમેશા ભગવાન શિવની સાથે નિવાસ કરે છે.

હિમાચલ પ્રદેશનું જવાલાદેવી મંદિર
ભારતની કુલ 51 શક્તિપીઠો પૈકીની એક છે હિમાચલ પ્રદેશના કાંગડા જિલ્લામાં કાલીધાર ટેકરીની વચ્ચે સ્થિત છે. માનવામાં આવે છે કે આ સ્થળે દેવી સતીની જીભ પડી હતી. આ મંદિરમાં, સદીઓથી 9 જ્વાળાઓ હજી સળગી રહી છે. આ જ્યોતમાંથી જે ચાંદીના દીવાના મધ્યમાં સ્થિત છે તેને મહાકાળી કહેવામાં આવે છે. મા અન્નપૂર્ણા, ચંડી દેવી, હિંગળાજ, મા વિંધ્યાવાસિની, મહાલક્ષ્મી, મા સરસ્વતી, અંબિકા અને અંજી દેવી તેમજ અન્ય 8 જ્વાલાઓના રૂપમાં આ જ્વાલા મંદિરમાં નિવાસ કરે છે.

આ મંદિરમાં, માતા તેમના ભક્ત ગોરખનાથની રાહ જોઇ રહી છે
આ જ્વાલા મંદિરમાં માતાની જ્યોત ઉપરાંત, અન્ય ચમત્કાર જોવામાં આવે છે, તે 'ગોરખ ડિબ્બી' નામના મંદિરમાં સ્થિત એક તળાવ છે. આ કુંડ જોતાં જ લાગે છે કે તેમાં પાણી ઉકળી રહ્યું છે, પણ આ કુંડના પાણીને સ્પર્શતા પાણી ઠંડુ લાગે છે. આ પાછળ એક પ્રાચીન દંતકથા છે કે ગોરખનાથ માતા દેવીના વિશિષ્ટ ભક્ત હતા.

ગોરખનાથે આ સ્થળે માતા દેવીની સેવા કરી હતી. એક સમયે, ગોરખનાથ ભૂખ્યા હતા, પછી તેમણે માતા દેવીને કહ્યું, હે માતા, અગ્નિ પેટાવીને પાણી ગરમ કરો, હું ભિક્ષા માંગું છું. પરંતુ  ગોરખનાથ હજી ભિક્ષા લઈને પાછા ફર્યા નથી. માતા દેવી હજી પણ પાણી ગરમ કરીને તેમના પુત્રની રાહ જોઈ રહ્યા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે કલયુગના અંત પછી જ્યારે સતયુગનો અંત આવશે, ત્યારે ગોરખનાથ માતાની પાસે પાછા આવશે.