દર વર્ષે 15 ઓગસ્ટને ભારતમાં સ્વતંત્રતા દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. બ્રિટિશ શાસન ઘણા દાયકાઓ સુધી ભારત પર શાસન કર્યું પરંતુ ભારતીયોએ ગુલામીની સાંકળો તોડવા ક્રાંતિ અને આંદોલનો કર્યા. આ કારણે હાર સ્વીકારીને અંગ્રેજોએ વર્ષ 1947માં દેશ છોડવો પડ્યો. અગાઉ પાકિસ્તાન પણ ભારતનો ભાગ હતું પરંતુ આઝાદી પછી પાકિસ્તાને પોતાને ભારતથી અલગ કરી લીધું. તેથી જ પાકિસ્તાન 14 ઓગસ્ટે સ્વતંત્રતા દિવસની ઉજવણી કરે છે અને ભારત 15 ઓગસ્ટે સ્વતંત્રતા દિવસની ઉજવણી કરે છે. પાકિસ્તાન અને ભારત અલગ થઈ ગયા પરંતુ તે સમયે બંને દેશો વચ્ચે ઘણી બાબતો પર મતભેદ હતા.

1947માં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વિભાજન થયું ત્યારે દિલ્હીમાં બે લોકોને સંપત્તિની વહેંચણી અને તેના નિયમો અને શરતો નક્કી કરવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. જેમાં ભારતના પ્રતિનિધિ એચ.એમ.પટેલ અને પાકિસ્તાનના ચૌધરી મુહમ્મદ અલીને પોતપોતાના દેશોનો પક્ષ રજૂ કરીને વિભાજનનું કાર્ય સરળ બનાવવાનો અધિકાર આપવામાં આવ્યો હતો. ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે જમીનથી લઈને સૈન્ય સુધી બધું જ વહેંચાયેલું હતું.

બંને દેશ આ ગાડી પોતાની પાસે રાખવા માંગતા હતા

આ વિભાગમાંની એક ગવર્નર જનરલની બોડીગાર્ડ રેજિમેન્ટ હતી. આ રેજિમેન્ટનું વિભાજન શાંતિપૂર્ણ રીતે થયું હતું પરંતુ રેજિમેન્ટના પ્રખ્યાત કેરેજ અંગે બંને પક્ષો વચ્ચે કોઈ કરાર થયો ન હતો. બંને દેશ તેને પોતાની પાસે રાખવા માંગતા હતા. આવી સ્થિતિમાં ગવર્નર જનરલના બોડીગાર્ડના તત્કાલિન કમાન્ડન્ટ અને તેમના ડેપ્યુટીએ આ વિવાદને ઉકેલવા માટે સિક્કાનો સહારો લીધો હતો. ભારતે ટોસ જીત્યો અને આ શાહી ગાડી ભારતના હિસ્સામાં આવી.

બગી

આ ગાડી સોનાના વરખથી ઢંકાયેલી છે. અંગ્રેજોના શાસન દરમિયાન આ ઘોડાગાડી વાઇસરોયને આપવામાં આવી હતી. આઝાદી પહેલા દેશના વાઈસરોય તેની સવારી કરતા હતા. સ્વતંત્રતા પછી રાષ્ટ્રપતિ ખાસ પ્રસંગોએ શાહી ગાડીમાં સવારી કરતા હતા. આ ગાડીનો ઉપયોગ ભારતના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ.રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા પ્રજાસત્તાક દિન નિમિત્તે પ્રથમ વખત કરવામાં આવ્યો હતો.

શરૂઆતના વર્ષોમાં ભારતના રાષ્ટ્રપતિ આ ગાડીમાં તમામ સમારંભોમાં જતા હતા અને તેમાં 330 એકરમાં ફેલાયેલા રાષ્ટ્રપતિ ભવનની આસપાસ પણ ફરતા હતા. સુરક્ષાના કારણોસર ધીમે ધીમે તેનો ઉપયોગ ઓછો થતો ગયો પરંતુ એક સમય એવો આવ્યો જ્યારે તેનો ઉપયોગ બંધ કરી દેવામાં આવ્યો કારણકે પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યા બાદ સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને રાષ્ટ્રપતિ બુલેટપ્રુફ વાહનોમાં આવવા લાગ્યા.

તે 1984 પછી ફરી ક્યારે ઉપયોગમાં આવી?

જો કે  2014માં તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ પ્રણવ મુખર્જીએ ફરી એકવાર ગાડીનો ઉપયોગ કર્યો હતો. ગાડાનો ઉપયોગ કરવાની પરંપરા ફરી શરૂ થઈ. પ્રણવ મુખર્જી બીટીંગ રીટ્રીટ કાર્યક્રમમાં ભાગ લેવા માટે આ ગાડીમાં આવ્યા હતા  ત્યારથી આ પ્રક્રિયા સતત ચાલી રહી છે. આ ગાડી ખેંચવા માટે ખાસ ઘોડાની પસંદગી કરવામાં આવે છે. તે સમયે છ ઓસ્ટ્રેલિયન ઘોડા તેને ખેંચતા હતા પરંતુ હવે તેમાં માત્ર ચાર ઘોડાનો ઉપયોગ થાય છે. 1984 પછી 40 વર્ષ પછી પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડમાં ક્યારેય જોવા મળી ન હતી. 2024ના પ્રજાસત્તાક દિવસની ઉજવણીમાં રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ મુખ્ય અતિથિ, ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ ઇમેન્યુઅલ મેક્રોન સાથે આ બગીમાં ફરજ પર પહોંચ્યા હતા.